Компаниите што продаваат фрижидери, машини за перење или телевизии во Европската унија мора да обезбедат од 1 март овие апарати да можат да се поправат во рок од 10 години по купувањето, што ќе помогне да се намали количината на електричен отпад што се акумулира во Европа.
„Правото на поправка“, како што понекогаш се нарекува, е дел од поширокиот напор да се намали влијанието врз животната средина на произведената стока со продолжување на нивниот животен век и зголемување на енергетската ефикасност.
„Ова е навистина голем чекор во вистинската насока“, рече Даниел Афелт од германската организација за животна средина БУНД-Берлин, која има неколку продавници за поправка на апарати за домаќинство.
Современите апарати често се лепат или спојуваат на таков начин што ви треба специјална алатка или мора да ја отворите со сила, за да не можете да ја поправите подоцна, вели Афелт.
Друг проблем е недостатокот на резервни делови. „Луѓето сакаат да ги поправат своите апарати. „Кога ќе им кажете дека нема резервни делови за уред стар само неколку години, тоа навистина ги фрустрира“, рече Афелт.
Според новите правила на ЕУ, производителите ќе мораат да обезбедат дека деловите се достапни 10 години, иако некои делови ќе им бидат достапни на професионалните компании за поправка само за да се осигурат дека се правилно заменети.
16 кг електричен отпад по лице
Потрошувачите исто така ќе добијат упатства за поправка со купување на уредот. Новите апарати ќе бидат направени така што ќе можат да се расклопат со употреба на стандардни алатки за да можат да се рециклираат кога веќе не можат да се поправаат.
Европејците годишно произведуваат повеќе од 16 килограми електричен отпад по лице. Скоро половина од тој отпад е скршен домашен апарат, а во ЕУ околу 40% од тоа се рециклира, оставајќи огромна количина потенцијално опасен материјал.
Германскиот министер за животна средина Свења Шулце рече дека следниот чекор е производителите да го наведат очекуваниот животен век на производот и да го поправат доколку се расипе пред тој рок. Ова треба да ги охрабри компаниите да прават потрајни уреди.
„Во продавниците за поправки, гледаме многу уреди кои се расипуваат наскоро по истекот на гаранцијата“, рече Афелт, поттикнувајќи некои активисти за заштита на животната средина да ги обвинат производителите за систематско дизајнирање на нивните уреди за брзо застарување.
Афелт вели дека потрошувачите, знаејќи дека уредот навистина ќе работи 10 години, можат да се одлучат за производи што се потрајни или можат лесно да се поправат.
„За огромното мнозинство апарати, поправката е вистинскиот избор“, рече Афелт, додавајќи дека исклучок може да биде стар, неефикасен фрижидер што може да содржи стакленички гасови што влијаат на климатските промени.
Поправка на телефони, лаптопи
Групите за заштита на животната средина и потрошувачите сакаат „правото на поправка“ да се прошири и да вклучува паметни телефони, лаптопи и други мали електрични апарати.
„Епл“, како одговор на зголемените побарувања, минатата година објави дека ќе започне да обезбедува обука и резервни делови за овластени независни продавници за поправка на компјутер „Мек“, а не само на „Ајфон“.
Законите со кои се гарантира „правото на поправка“ се донесени во неколку држави во САД, со поддршка од обете страни, но сè уште нема слични мерки на национално ниво.
Шведска отиде подалеку од другите земји на ЕУ со намалување на данокот на додадена вредност за поправки и резервни делови.
Барањето да се обезбеди „право на поправка“ е дел од мерките за еко-дизајн на ЕУ, кои исто така ќе ја ревидираат ознаката за енергетска ефикасност на апаратите за домаќинство.