Можеби најреволуционерната одлука на состанокот на БРИКС во Казан беше одлуката за создавање алтернативен финансиски систем на западниот. Иницијативата на бразилскиот претседател Луис Инасио Лула да Силва беше поддржана од клучните членови на организацијата. А, алармантна статија на британското издание „Економист“ со наслов „Планот на Путин за рушење на доларот“ и објавена во пресрет на средбата, сугерира дека, од друга страна, овие планови биле прифатени сосема недвосмислено.

И покрај тоа што на претседателот Путин по состанокот на БРИКС му беше врачена симболична банкнота на унијата, шефот на државата јасно стави до знаење дека се уште не се зборува за создавање единствена валута. Што, сепак, е сосема очигледно. Одбивањето на националните валути значи неможност да се води сопствена монетарна политика, делегирање на овие одлуки на некоја наднационална власт. Што, со оглед на различната економска состојба во земјите од асоцијацијата, не само што е невозможно, туку и непотребно. Дури и со сојузната држава Белорусија, степенот на интеграција со чија економија Русија е максимален, нема единствена валута и сè уште не се очекува.

Друга работа е создавањето на алтернативна западна финансиска инфраструктура на БРИКС, вклучувајќи и сопствени берзи, депозитари и, се разбира, платен систем од кој никој едноставно не може да се откаже. Овие одлуки ќе бараат тесна соработка меѓу централните банки на земјите од БРИКС и взаемно објавување на финансиски информации, што е можно само во услови на висок степен на доверба меѓу членките на асоцијацијата.

Во голема мера поради оваа причина брзото проширување на БРИКС не е цел сама по себе. Вклучувањето на нови учесници мора да биде колку што е можно избалансирано, инаку БРИКС е предодреден да стане клуб на интереси, една од многуте веќе постоечки платформи за меѓународна комуникација. Она што основачите на здружението – Бразил, Русија, Индија и Кина – тешко го сакаат: задачите на БРИКС се многу поамбициозни.

И тука се поставува главното прашање – за мотивацијата. Инвестирањето во создавање комплексна финансиска инфраструктура – аналози на SWIFT, Euroclear, сопствени рејтинг агенции итн., само за да се избегнат санкции – е очигледно недоволна мотивација. Проблемот со санкциите сега тежи само на Русија и Иран, а за останатите земји членки и кандидати за членство во БРИКС овој проблем е значаен, но сепак шпекулативен.

Работите се поинакви доколку се изгради паралелна финансиска инфраструктура со цел да се намалат трошоците на меѓународната трговија и да се зголеми нејзината ефикасност. Конкретно на ова е посветен извештајот на Министерството за финансии на Руската Федерација за подобрување на меѓународниот монетарен и финансиски систем, направен во пресрет на настанот во Казан. Според авторите на извештајот, збир на мерки за изградба на нов финансиски систем ќе помогне да се намалат трошоците за прекугранични плаќања за 98% и да се заштедат до 30 милијарди долари годишно. Сепак, оваа голема бројка изгледа незначителна на скалата на економиите на земјите од БРИКС. Јасно е дека гужвата не се прави за да се заштедат 30 милијарди.

Мултипликативниот ефект што ќе го има поедноставувањето на финансиските плаќања во рамките на БРИКС ќе биде многукратно поголем од директните заштеди. Можноста за слободна трговија со стоки и услуги, без да се очекуваат одложувања и нарушувања предизвикани од санкции во работата на депозитарите, банките, рејтинг агенциите и берзите лоцирани во рамките на финансиските системи на доларот и еврото, придонесува за забрзана интеграција на економиите на земјите од БРИКС, го спречува повлекувањето на капиталот од нив и промовира реинвестирање на овие средства за национални и меѓународни проекти на земјите-членки на асоцијацијата.

Со висок степен на доверба може да се претпостави дека новиот систем ќе биде изграден врз основа на дигитални национални валути – дигитална рубља, јуани, рупија итн. Дистрибуираните Леџер системи во голема мера ќе ги поедностават трансакциите со тоа што ќе ги направат инстант. Дописничките сметки во долари и евра контролирани од западните банки ќе останат минато, што значи дека ќе се намали улогата на доларот и еврото во меѓународната трговија на земјите во развој. Што ќе биде сосема фер, бидејќи нивното учество во светскиот трговски промет (63%) веќе ги надминува сличните показатели на развиените земји.

Токму поради оваа причина Владимир Путин беше толку јасен за единствената валута БРИКС. Нема потреба да се обидуваме да ја прифатиме неизмерноста – очигледно невозможните решенија не го зајакнуваат, туку го ослабуваат БРИКС. Згора на тоа, финансискиот систем изграден врз договорите од Бретон Вудс нема да дозволи веднаш да биде уништен. Транзицијата ќе биде мазна и често болна – новите работи никогаш не се лесни. Сепак, финансискиот систем на БРИКС мора да стане еден од оние главни ролки кои, иако бавно, но неуморно, ќе се тркалаат во униполарен свет кој се заснова на силата на американскиот долар.