Повеќе од три децении, македонската економија се потпира на фиксниот девизен курс на денарот во однос на еврото – стратегија која, иако стабилизирачка во своите почетоци, денеска претставува кочница за економскиот развој. Во услови на висока инфлација и ослабен економски раст, фиксниот курс повеќе не одговара на потребите на динамичен и отворен пазар.

Наместо да се придржува кон овој фиксен модел, Народната банка треба да го преиспита својот пристап и да дозволи флуктуација на курсот на денарот. Овој чекор би овозможил девалвација на валутата, што е неопходна за стимулирање на извозот – клучен двигател на економскиот раст. Преку девалвација, македонските производи би станале поконкурентни на глобалниот пазар, што би го зголемило извозот, би ја зајакнало индустријата и би создало нови работни места.

Примери од други економии

Примерот на Чешка, која во 2013 година ја девалвираше својата валута за да го поттикне извозот и да ја намали невработеноста, е јасен показател како контролираното ослабување на валутата може да биде двигател за економска трансформација. Слично, Полска и Унгарија, со флексибилен курс, ја зачуваа својата конкурентност во услови на глобална економска криза.

Во спротивност, фиксниот курс во Македонија придонесува за хронична внатрешна сиромаштија и ерозија на куповната моќ на населението. Со реалната девалвација на денарот, внатрешната економија би можела да добие потребен импулс за раст.

Заклучок

Народната банка на Македонија мора да ја надмине својата конзервативна доктрина и да го отвори патот кон модерен монетарен режим. Наместо пасивно следење на еврото, потребна е проактивна политика која ќе ги одразува реалностите на домашната економија и ќе обезбеди долгорочна одржливост.

Промената е болна, но неопходна. Ако не сега, тогаш кога?

Тука дури би додал, доколку оваа доктрина е неменлива и незаменлива, според нивните погледи, зошто во тој случај ни е воопшто потребна Народна Банка? Ќе држиме врзан овој курс, ќе ги обновуваме само монетарните агрегати М1 и М2 (ковани и печатени пари во оптек) на редовна и однапред предвидена база и да ги испуштиме сите таму 400-500 џаболебари кои земаат плата од буџет. Јас искрено, не можам да разберам што прави Народната Банка? Семинари, работилници, родово еднакви шеми и останат ПР не е веќе доволен. Примарна задача на Народната Банка е да го игра курсот, да ја намалува сиромаштијата и да го зголемува извозот преку финансиска лубрикација на тековите. Ништо од тоа немаме видено…

 

Наум Димитровски