Кинескиот лидер, Си Џипинг, ја посети скромната фабрика во Гаџоу во 2019 година, индустриски град на југозападот на Кина, сместен меѓу брдата во југоисточниот дел на земјата. Обидувајќи се да ја разгледа изложбената сала на фабриката, Си ја прегледал ред по ред линијата на сиви метални блокови и изјавил пред присутните официјални лица од Комунистичката партија: „Ретки минерали се витален стратешки ресурс“. Ова беше една година пред крајот на првиот мандат на Доналд Трамп како претседател на САД.

Денес, по скоро шест години, доминацијата на Кина во синџирот на снабдување со ретки земни елементи станала едно од најмоќните оружја во обновениот трговски конфликт со претседателот на САД, Доналд Трамп. Овие ретки минерали, кои се користат во напојување на се, од мобилни телефони до електрични возила, се витални компоненти за напредната технологија која ќе ја дефинира иднината.

Разликата од царините е тоа што ова е „невидливо оружје“ каде што Трамп нема доволно простор за контраудари. Ретките минерали се група од 17 елементи кои можат да се најдат во многу земји, вклучувајќи ги и САД. Меѓутоа, тие се многу тешки за ископување и многу скапи. Децении наназад, САД и други земји зависат од снабдувањето од Пекинг со овие обработени метали. Кина контролира 61% од глобалната продукција на ретки минерали, но истовремено контролира 92% од фазата на преработка на овие минерали, според податоците од Меѓународната агенција за енергија.

На 4 април, по години на невообичаени предупредувања, кинеската влада вовела ограничувања за извоз на седум видови ретки минерали, како дел од одмаздата против првичните 34% „реципроцитетни“ царини на кинеските производи што ги воведе Трамп. Новите правила бараат од сите компании да обезбедат дозвола од владата за извоз на овие седум минерали и поврзани производи, како што се магнети.

Магнетите од ретки земни елементи се клучни компоненти кои се користат во изработка на помали и поефикасни мотори и генератори што се користат во паметни телефони, автомобили, авиони, MRI машини, како и во бројни скапи оружја, вклучувајќи авиони F-35 со стелт технологија и нуклеарни подморници.

„Ова е јасен показател дека Кина може да го искористи својот огромен економски влијание на многу стратегиски и прецизен начин, директно погодувајќи ја американската индустрија каде што е најосетлива“, изјави Џастин Вулферш, професор по економија и јавна политика на Универзитетот Мичиген.

Во вторникот, Трамп нареди истрага за потенцијални царини на критични минерали – поширока категорија ресурси што вклучува и ретки земни елементи – за да се оцени нивниот ефект на безбедноста и отпорноста на САД.

„Зависноста на САД од увозот и ранливоста на нашите синџири на снабдување отвараат ризици за националната безбедност, подготвеноста за одбрана, стабилноста на цените и економската отпорност и просперитет“, изјави Трамп во извршната наредба.

Од почетокот на својата администрација, САД се обидуваат да го надминат заостанувањето и да изградат сопствен синџир на снабдување со ретки земни елементи. Меѓутоа, овие напори ќе бараат години за да се задоволи огромната побарувачка од клучните американски индустрии.

До моментот на воведување на новите мерки, пораките на магнети на ретки земни елементи за најмалку пет американски и европски компании биле запрени во Кина. „Затеќени се со оваа одлука, и постои голема конфузија на нивната страна. Им требаше потврда од властите за тоа што треба да се направи за да се добијат извозни дозволи“, изјави Џон Ормерод, основач на консултантската фирма за ретки минерали JOC.

„Сега, извозот е буквално суспендиран. Немаме големи залихи на овие материјали во САД. Ова е најсилниот потег што Кина може да го повлече. Не можат многу да направат со царините кон нас, но овде навистина имаат полуга“, додаде Ормерод.