Онлајн кредитори пристигнаа на сцена во совршено време во однос на постојната технологија. Излегувајќи од финансиската криза во 2008 година, банките – традиционалните заемодаватели – бавно го разбираа начинот на кој потрошувачите сакаа да пристапат до кредит и беа (разбирливо) неподготвени да преземат ризик. Наместо да се фокусираат на потребите и барањата на потрошувачите, банките беа фокусирани на други прашања: регулаторни предизвици, ограничувања на капиталот и основни технологии изградени во 1960-тите – ненамерно оставајќи простор за подем на интернет-кредиторите.

Се претпоставуваше дека изградбата на огромно портфолио со многу кредити е релативно едноставна задача – да се релаксираат преземените стандарди за одобрување, да се плаќаат многу пари на рекламирање за да се здобијат со клиенти, а приходите ќе растат енормно. Со заеднички сили и средства на инвестриторите, убедени дека ќе има астрономски раст, се излеаја милиони евра во онлајн кредитори. Евидентен е раст во овој сектор. Но останува најтешкиот дел: одговорно кредитирање со праг на рентабилност и соодветен принос.

Онлајн кредиторите, сфатија како и кога потрошувачите сакаат пари, и уште поважно, она што потрошувачите не го сакаат: не сакаат да седат во филијала со кредитен службеник за да го добијат; тие не сакаат да чекаат три дена за парите да дојдат на нивната сметка; и тие секако не сакаат да им се каже “не”. Сепак, проблемот со онлајн кредиторите е обемот на заемите што ги прават. Профитабилноста на заемот е водена од добивката по кредит (разликата во трошоците помеѓу каматата и административните трошоци наплатени на кредитот, намалени за трошоците за финансирање на тие кредити), трошокот за добивање на кредитот и затезните камати на тие кредити. Онлајн кредиторите започнуваат со голем недостаток – банките користат евтини депозити за да ги финансираат кредитите, додека онлајн кредиторите се зависни од зголемување на долгот или дури и поскап капитал. Банките веќе го имаа името на брендот и клиентите, додека интернет-кредиторите требаше да потрошат пари (многу пари) за да најдат и да привлечат нови клиенти.

Додека многу мејнстрим банки ги отфрлија малите потрошувачки кредити (или поради проблеми со процесот или поради тоа што тие не се сметаат за достојни за да одат во микрокредитирањето – што е чиста глупост ), интернет-кредиторите ги наметнаа своите големи платформи за податоци, кои користат различни податоци за подобро да го преземат кредитниот ризик на начини кои за постоечките банки беа нови концепти. Тие развија комерцијални алгоритми кои подобро предвидуваат стандардни вредности отколку едноставен FICO резултат. Тие ги користеа истите податоци за насочување на специфични потрошувачи на социјалните медиуми, а истите податоци од однесувањето на потрошувачите во социјалните медиуми, исто така, ги диктираат условите за задолжување.

Единствен одговор кој овие алгоритми не го дадоа беа колку е мал и колку е со слаб потенцијал македонскиот финтек пазар.

Банките, исто така, се разбудија брзо со идејата дека мораат да го подобрат начинот на комуницирање со потрошувачите. Многу граѓани на Македонија сега можат да комуницираат со своите банки преку апликации и да аплицираат за кредит исто толку брзо како и со онлајн кредиторите. Тие исто така можат да добијат повеќе производи од нивната банка, нешто што не е достапно преку онлајн кредиторите. Банките, пак, имаат повеќе допирни точки со податоците за депозитните и кредитни производи со потрошувачите, создавајќи податоци кои дури и онлајн кредиторите (со нивните “комерцијални алгоритми”) не можат да најдат.

Досега, резултатите го потврдуваат следното: банките, користејќи традиционални методи за преземање ризици, продолжија да бидат високо профитабилни во нивните одделенија за кредитирање на население, додека онлајн кредиторите се натрупани со загуби. Додека македонските банки прават профити од милиони евра ( што генерално има голем удел платниот промет, но за тоа во друга прилика ) и укажува на тоа дека “здравиот” македонски потрошувач е одговорен за ова, онлајн кредиторите гледаат “бранови на загуби”, додека ги затегнуваат нивните “сопственички алгоритми” за да ги намалат загубите. Овие загуби се случуваат во една од најпознатите бенигни кредитни средини во поновата историја. (Се разбира, сега банките ги бркаат истите тие потрошувачи што некогаш ги избегнувале, и правејќи кредити на истите ризични потрошувачи).

Дополнителен факт кој ќе влијае драстично на работата (и престанокот на операциите) на голем дел од онлајн кредиторите е одредбата со која Министерството за финансии го ограничува СВТ на 55 %.

Онлајн кредиторите, согласно завршните сметки, трупаат загуби и во услови на неограничен СВТ – со ова дополнително ограничување, ќе биде скоро невозможно да функционираат на еден мал и сиромашен пазар како македонскиот.

Што ќе се случува во иднина останува непознато, но едно е сигурно, онлајн кредиторите ја подигнаа за едно ниво услугата и понудата на банките, во секој случај, како и ценењето на значењето на секој еден клиент и дека банките во Македонија ( како и секаде во светот, впрочем ) ќе мораат да се адаптираат на барањата и желбите на клиентите.

 

 

Наум Димитровски