Уставниот суд на Хрватска пресуди дека т.н излезни такси за предвремена отплата на банкарски кредити се незаконски. Имено, банките во договорот за заем имаат одредба дека заемопримачот може целосно или делумно да го отплати кредитот пред крајниот рок и дека е должен да плати провизија за предвремена отплата на кредитот.
Висината на надоместокот беше утврдена со посебни акти на банката. Конкретно, пресудата на Уставниот суд значи дека сите оние од кои банката профитирала при предвремена отплата на кредитите сега можат да ја тужат банката. Здружението „Франак“ проценува дека банките сега им должат на потрошувачите десетици милиони евра незаконски наплатени излезни такси, кои се движат од неколку стотици до неколку илјади евра по заем.
Уставниот суд смета дека тврдењето на банките дека договорениот надоместок за предвремена отплата на кредитот претставува компензација за дадената услуга едноставно не држи. Според Уставниот суд, изјавите на банките не се поткрепени со никаков доказ за реални трошоци за услугата на банката, кои евентуално би можеле да се подведат под концептот на штета предизвикана со отплата на заемот пред рокот на доспевање.
Уставниот суд се осврна и на разликата во маржата во договорната каматна стапка што корисникот на кредитот треба да ја плати за преостанатиот договорен период и маржата во договорната каматна стапка по која банката можела, откако ќе го отплати кредитот пред истекот на рокот, средства за заем да ги искористи кај нови корисници на кредит.
Утврдено е дека банките се обидуваат да компензираат дел од договорната камата (профитната маржа на банката) која била изгубена со враќање на кредитот пред рокот на достасување, со договорената провизија за предвремена отплата на кредитот. Ова, утврди Уставниот суд, е во спротивност со Законот за облигациони односи.
Исто така, во овие случаи банките тврдеа дека поради предвремената отплата на заемот трпат трошоци за административна обработка на овие барања зазатворање на кредитот, како и трошоци за ангажирање на персоналот. Но, од сведочењето на работнико во банка и вештачењето, произлезе дека овие задачи се извршуваат како дел од редовните задачи на вработените во банката и дека нема докази дека банката морала да сноси други, зголемени трошоци поради специфични предвремени отплати на заеми.
Горан Алексиќ, лидер на здружението „Франак“, посочува дека ваквата одлука на Уставниот суд била очекувана.
„Сега нема апсолутно никакви пречки во врска со тужбите против банките во случајот со наплата на излезна такса“, рече тој.
Треба да се нагласи дека пред шест години, со стапувањето во сила на Законот за станбено и потрошувачко кредитирање во Хрватска, дел од банките ги укинаа излезните давачки на сите кредити, но некои продолжија да заработуваат од тоа. Пресудата на Уставниот суд пред се значи дека во Хрватска се исцрпени сите правни патишта и средства кои банките можеле да ги искористат за оспорување на правосилните одлуки на пониските судови.
Притоа, правно не е релевантно кога се наплатувале таквите давачки, бидејќи застареноста почнува да тече дури од денот на законитоста на судската одлука со која е утврдена ништовноста на таквата одредба во договор.Тоа практично значи дека за ваквите барања се уште не е почната да тече застареноста.