Либертаријански сон: „децентрализирана“ валута која не е контролирана од ниту една држава; на која ниту една централна банка не може да влијае; која, благодарение на технологијата „блокчејн“, е невозможно да се фалсификува и која нуди анонимност позната само за кешот.

Валута чијашто вкупна количина е однапред утврдена, па затоа нејзиниот раст е вграден во нејзината ДНК.

И, тоа е друга валута што може да се добие бесплатно, но според заслуга, бидејќи биткоините се создадени со тоа што вашиот компјутер решава комплициран математички проблем зад кој „се крие“ една од овие волшебни монети.

Фактот дека целиот систем е осмислен од мистериозен математички генијалец познат како Сатоши Накамото, кој можеби и не постои, и дека целиот финансиски естаблишмент ја нападна целата битка со биткоинот со комбинација на потсмев и репресивни закани, може само да ја забрза мојата одлука да купам графичка картичка XFX ATI RADEON HD 5870 за околу 200 евра (максимум што можев да си ја простам од скромната новинарска плата) и да се придружам на уште една голема златна треска, околу 150 години по оригиналната, калифорниската.

Сепак, како што може да се претпостави од фактот дека го пишувам овој текст денес, наместо да вежбам нуркање на тропски остров, судбината не сакаше да се збогатам со ископување биткоини.

Се испостави, имено, дека мојата моќна графичка картичка не одговара на мојата прилично неспособна матична плоча, па со помош на најлошата анализа „трошок-корист“ во историјата на бизнисот, заклучив дека е подобро да се продаде графичка картичка со загуба од 20 евра и да се заборави на сè. за доброто на мојата игра го менувам целиот компјутер.

Таа грешка ме чинеше околу 700 000 долари.

За жал, би имал толку многу денес ако неуспешната инвестиција во погрешен хардвер ја претворам во новина наречена криптовалута, по тогашниот курс од 10 американски долари за паричка, наместо „да заборавам сè“.

Биткоинот, се испостави, стана прилично голема работа.

Со курс од 40.000 УСД за еден биткоин, со меѓународни банки кои шпекулираат со оваа валута, со уапсени нуклеарни научници во засолниште за суперкомпјутери во руски држави за рударење на биткоини во нив, со извештаи во весниците за луѓе кои одат во земји со ефтина електрична енергија за да инсталираат цели магацини полни со компјутери кои рударат биткоини, па дури и со најновите стории кои го обвинуваат биткоинот за фактот дека 200 милиони луѓе останаа без електрична енергија во Пакистан и речиси 500 милиони Европејци имаат поскапа електрична енергија, нема сомнеж дека биткоинот е нешто големо.

А сепак, тоа нешто големо сè уште останува: ништо.

Колку и да изгледа заводлива неверојатната цена од 40 000 УСД, ентузијастите на Биткоин веќе еднаш ја доживеале, пред точно две години, кога оваа валута достигна 20 000 УСД за прв пат во метеорски пораст за само неколку недели, а потоа исто толку нагло подеднакво необјасниво, таа туркаше наназад, оставајќи на многумина со голема и нималку виртуелна дупка во џебот.

Главниот проблем со биткоинот, причината за неговата карактеристична нестабилност – огромни скокови и подеднакво спектакуларни падови – е тоа што никој не знае за што е корисен.

Без оглед колку е возбудлива целата приказна за парите што се надвор од владина контрола, кои нудат анонимност на трансакции и за кои е наводно невозможно да се фалсификуваат, факт е дека на просечен човек не му треба ништо од тоа.

Поточно, биткоинот – освен во тесен круг на случаи – не нуди ништо што веќе не можете да го добивате со валутата што ви треба.

За анонимност, готовина е доволна за повеќето, ризикот од фалсификување е доволно мал за да биде занемарлив, а контролата на државата и независноста од монетарните власти се приказни што можат да бидат интелектуално интересни за луѓето, но нема да принудат никого да користи виртуелна валута во пракса.

Затоа биткоинот стана најкористен како пари за нелегални трансакции – купување податоци од хакери, продажба на лекови и слично – каде анонимноста и електронскиот трансфер на пари се поважни од сè.

Тогаш, зошто се зголемува цената на биткоинот?

Бидејќи сите купуваат биткоини во надеж дека нивната цена ќе скокне и дека ќе заработат пари.

Како што расте побарувачката, така расте цената и очекувањата.

Тогаш кога побарувачката ќе исчезне, а тоа ќе се случи кога секој што штотуку слушнал за биткоин ќе купи виртуелни монети, гледајќи колку се зголеми цената во последните денови, цената ќе почне да паѓа.

Бидејќи – никому не му требаат биткоини и никој не сака да ги чува. Сè што секој сака е да ги купи, да им „скокне“ цената од некоја причина, а потоа да ги замени за „вистински пари“.

Во таа игра, која постојано се повторува како што се појавува нов бран публицитет, некој секако мора да изгуби.

Биткоинот нема да постигне стабилност и нема да може да ја изрази својата „дефлаторна“ природа, на која секој се потпира за трајно да ја подигне вредноста на монетите што ги поседува, сè додека не се најде неговата цел како валута.

Додека доволно голем број на луѓе не сакаат да држат и користат биткоини за она за што е наменета секоја валута – да купат стоки и услуги – нема иднина за биткоинот.

Дрога, оружје, уцена и други области на криминалната економија не се доволни за да се постигне таква стабилност.

Главниот проблем со биткоинот е неговата празнина.

Биткоинот не е злато на нашето време. Повеќе е блато.

 

Колумна на Александар Милошевиќ