Работете помалку, добивајте иста плата, бидете посреќни, попродуктивни и земајте помалку боледување.

45 германски компании сакаат да тестираат нешто што звучи како бајка: четиридневна работна недела.

Овој експеримент веќе се покажа успешен за компании во Њујорк и Обединетото Кралство, а и други истражувања покажааа дека работната недела од четири дена навистина функционира.

Еве кои се причините „за“ и „против“.

Експериментот започнува денеска, 1 февруари. 45 компании и организации во Германија ќе воведат четиридневна работна недела за шест месеци. Вработените ќе ја добиваат целата плата, иако поминуваат значително помалку време на работа. Тој проект го иницираше консултантската фирма за менаџмент Intraprenoer, која соработува со непрофитната организација 4 дневна недела глобал (4DWG), анализира Deutsche Welle.

Но, како тоа треба да функционира во пракса? Особено ако се земе предвид дека во Германија има недостиг од квалификувана работна сила. Зарем не би било подобро да се направи повеќе наместо помалку?

Но, поддржувачите тврдат дека четиридневната работна недела ќе помогне во недостигот на квалификувани работници со зголемување на продуктивноста на вработените. Аргумент: оние кои работат само четири дена наместо пет се помотивирани и затоа се попродуктивни. Дополнително, ова би можело да биде од интерес за оние кои не сакаат да работат пет дена.

Четиридневната работна недела веќе е испробана во пракса. Од 2019 година, 4DWG спроведува вакви пилот програми во ОК, Јужна Африка, Австралија, Ирска и САД. Според податоците на оваа невладина организација досега учествувале повеќе од 500 компании. Резултатите се чини дека ги потврдуваат надежите за позитивни ефекти.

Се чини дека Велика Британија беше успешна

Во Велика Британија во овој експеримент биле вклучени 2.900 вработени во финансискиот сектор, ИТ секторот и градежништвото, во онлајн шопинг, студиа за анимација, маркетинг или во киосци за брза храна.

Според научниците од Кембриџ и Бостон, бројот на денови на боледување е намален за околу две третини, а речиси 40 отсто од вработените изјавиле дека по експериментот чувствувале помал стрес отколку порано. Дополнително, бројот на вработени кои се откажале се намалил за 57 отсто, а научниците забележале просечен пораст на прометот од околу 1,4 отсто. Најмалку 56 од 61 компанија што учествуваа во експериментот рекоа дека сакаат да ја задржат четиридневната работна недела по завршувањето на тест фазата.

Не секој сака да работи помалку

Па, од февруари па натаму, Германците ќе гледаат со завист кон учесниците на пилот проектот? Не мора, според истражувањето на синдикалната фондација Ханс Боеклер. Според тоа, речиси три четвртини од вработените со полно работно време би претпочитале четиридневна работна недела со иста плата. Осум проценти сметаат дека четиридневната работна недела е добра, дури и со намалени плати. Но, 17 проценти одбиваат пократко работно време.

Пилот студиите немаат смисла

Компаниите кои сега учествуваат во четиридневниот пилот проект во Германија се пријавија пред неколку месеци. И токму тука започнува проблемот, вели експертот за пазарот на труд Енцо Вебер, кој е критичен кон резултатите од претходните пилот проекти. Тој спроведува истражувања на Универзитетот во Регенсбург и на Институтот за истражување на пазарот на трудот и професионалните истражувања.

Тој предупредува дека за вакви проекти се пријавуваат само фирмите за кои четиридневната работна недела е позитивна, па затоа не одразуваат репрезентативен пресек на економијата. Дополнително, не само што би се скратило работното време, туку би се промениле и работните процеси и организацијата. Ако потоа дојде до зголемување на продуктивноста, тоа не мора да е причинско-последично поврзано со пократко работно време, вели Вебер.

Позитивните резултати се исто така сомнителни бидејќи скратувањето на работната недела најверојатно би резултирало со интензивирање на работата, смета Вебер. Социјалните, комуникативните и креативните елементи остануваат настрана.

„Компаниите обично не ги чувствуваат последиците веднаш, туку на среден рок“, истакнува научникот и предупредува дека студиите биле дизајнирани да траат само шест месеци.

Сомнежи за зголемување на продуктивноста

Холгер Шефер од Институтот за германска економија исто така смета дека воведувањето четиридневна работна недела низ Германија би било контрапродуктивно.

„Она што може да изгледа разумно од микроекономска гледна точка – на пример, ако конкурентите со четиридневна работна недела можат да привлечат малку работници – исчезнува кога се гледа од макроекономска гледна точка. Ако сите компании го намалат работното време, на крајот ќе има дефицит на работно време“, вели Шефер.

Дополнително, нема индикации дека намалувањето на работното време би можело значително да ја зголеми продуктивноста.

Скратувањето на работната недела од пет на четири дена одговара на намалување на работното време за 20 отсто. За да се компензира падот на производството што произлегува, продуктивноста на час би требало да се зголеми за 25 проценти. Затоа Шефер го смета овој експеримент за утопија.

Недела Х

Дека четиридневната работна недела може да има смисла во некои компании е видливо во занаетчискиот сектор.

Според Јорг Дитрих, претседател на Централното здружение на германски занаетчии, работодавците би ја зголемиле својата привлечност, а со тоа и нивните шанси да се натпреваруваат за висококвалификувани работници.

Сепак, ова не би функционирало подеднакво добро насекаде. Заклучок на Дитрих: општо формулираното законско право на четиридневна работна недела не би помогнало никому и би значело само дополнителна бирократија за компаниите.

Против законски регулираното право на четиридневна работна недела е и Енцо Вебер и е за индивидуални решенија.

Тој ја нарекува „Недела Х“. Во тоа добива поддршка од средните компании. Тие исто така се залагаат за индивидуални решенија договорени меѓу вработените и работодавачите, вели Кристоф Алхаус, генерален директор на Федералната асоцијација на средни компании. Но, средните компании, од друга страна, го отфрлаат мешањето на владата што би резултирало со помалку работни часови за целосна заработка.

Но, и покрај сите критички аргументи, интересно е што синдикатот IG Metal веќе подолго време бара намалување на работното време. Па дури и сега вработените во челичната индустрија работат само 35 часа неделно.