Во исто време, Пекинг исто така го зајакнува своето политичко влијание, предупредуваат експертите
Кога во западните медиуми се зборуваше за потребата од европската интеграција на земјите од Западен Балкан, по правило се споменуваат две главни опасности: сите овие земји се сметаат како извор на проблеми, а регионот како целина се смета како еден вид арена, каде што се соочуваат геостратешките интереси на т.н. “Големи играчи”.
Од едната страна е Западот во лицето на ЕУ и САД, а од другата – Истокот, читај Русија. Во последните години, сепак се појави нов активен важен играч – Кина, која, според проценката на многумина набљудувачи има за цел да го претвори инвестицискиот капитал во политички, гонејќи ги сопствените геостратешки интереси во Југоисточна Европа. Но, сите овие предупредувања остануваат доста неконкретни, бидејќи речиси никој не се обидува да ги дефинира политичките придобивки кои би можела да извлече Кина од ангажманот на Балканот, пишува во анализа за Deutsche Welle Зоран Арбутина.
Ова е сосема друг начин кога зборуваме за економски придобивки. Во 2013 година кинескиот претседател Кси Џинпин ја претстави стратегијата “Нов пат на свилата”, која предвидува реализација на различни инфраструктурни проекти со цел да се обезбеди брз и евтин превоз на кинески производи и услуги до богатите западни пазари. Земјите од Западен Балкан се најважните транзитни правци на овој “нов свилен пат”.
Првата голема инвестиција беше во Грција. Во 2009 година кинескиот концерн COSCO инвестира над 650 милиони евра, за да го земе на концесија пристаништето во Пиреја. И во 2016 година ќе стави уште 280 милиони евра за откуп на мнозинскиот удел во пристаништето. Инвестицијата се покажа многу успешна: додека пред десет години пристаништето во Пиреја се уредуваше меѓу 20-те европски пристаништа со најголем промет, денес тоа веќе влегува во топ 10. А претстои и отворањето на нов терминал.
Во меѓувреме, Кина инвестира во сите земји од Југоисточна Европа. Притоа, неопходно е да се прави разлика помеѓу директните инвестиции и давањето на поволни кредити. Овие кредити се предмет на одредени услови: кинеските банки даваат кредити само кога кинеските компании ќе добијат соодветна јавна набавка. И овие нарачки се направени од кинески работници и материјали увезени од Кина. “Ова е еден вид бизнис програма за кинеската економија”, вели економскиот аналитичар Јенс Бастијан.
Економските интереси на Кина се јасни: “Нов пат на свилата” нишани кон силните западни пазари, а Југоисточна Европа е транзитна рута кон крајната цел. Затоа Кина се потпира на инфраструктурни проекти – патишта, мостови, пристаништа, железници.
Но, кинеските компании, исто така, инвестираат во Западот. Само во Германија и само минатата година Кина инвестираше 13,7 милијарди евра. Уште поголем сепак е износот на вгнездени германски компании во Кина – вкупните инвестиции на германската индустрија изнесуваат до моментов цели 70 милијарди евра. Со други зборови, станува збор за класичниот капиталистички проток на инвестиции во рамките на глобалниот пазар. Секој вложува пари кога очекува најголема корист. И бидејќи земјите од Западен Балкан не можат да си дозволат да полагаат право, бидејќи се зависни од странските инвестиции, Кина ја гледаат како особено добра можност. Економскиот аналитичар Јенс Бастиан го формулира вака: “Кина бара во овој регион економски партнери кои имаат послаби позиции во преговорите. Така Пекинг создава нови транспортни патишта со релативно малку средства”.
Сепак, останува нејасно дали има некои специфични политички намери зад овие инвестиции. “За разлика од Русија, Кина нема интерес да промовира промена на режимот во овие земји”, вели Јенс Бастиан. Следи дека кинески геостратешки интереси во Југоисточна Европа се претежно од економска природа. Владите на земјите од Западен Балкан гледаат и уште еден плус: Кина не чита никому морални проповеди за човековите права или слободата на медиумите.