Европската централна банка (ЕЦБ) ќе продолжи да поставува „долна граница“ на пазарните каматни стапки во наредните години, но банките ќе играат поголема улога во одлучувањето колку ликвидност сакаат.

ЕЦБ преиспитува како да управува со краткорочните каматни стапки во новата ера каде што инфлацијата е повисока, а огромната сума пари што се пумпа во банкарскиот систем преку програмите за стимулирање во изминатата деценија повеќе не е потребна, па дури и создава некои несакани ефекти.

Во поголемиот дел од изминатите 10 години, механизмот беше едноставен: ЕЦБ ги држеше каматните стапки на нула или под и ги преплави банките со повеќе готовина отколку што им беше потребно преку купување обврзници и заеми за да ги поттикне да позајмуваат заеми и да ја оживее инфлацијата, што беше тогаш премногу ниска. Ова ја отстрани потребата банките да позајмуваат од ЕЦБ и ја врзаа каматната стапка преку ноќ што банките си ја наплаќаат меѓусебно со онаа што ЕЦБ ја плаќа на депозитите.

Таа рамка треба да се смени сега кога каматните стапки се многу над нулата, а огромните количини вишок резерви се непотребни, па дури и предизвикуваат огромни загуби за ЕЦБ и некои од 20-те централни банки во еврозоната.

Претставниците на централната банка на еврозоната, кои се состанаа во Франкфурт минатата недела, се согласија дека ЕЦБ ќе се придржува до стратегијата „под“, во која ефективно ја одредува најниската каматна стапка со која банките ќе си позајмуваат една на друга, велат изворите на веста.

Но, има важен пресврт: ЕЦБ нема да биде таа што ќе одлучи колку ликвидност да му обезбеди на банкарскиот систем штом ќе заврши со трошење на вишокот резерви за неколку години. За да го олесни ова, ЕЦБ ќе им го поевтини задолжувањето на банките со намалување на нејзината неделна стапка на тендер за пари, моментално 4,5%, поблиску до депозитната стапка од 4,0%.

Овој т.н „Тесен коридор“ ќе ги намали финансиските казни и стигмата за банките со готовина, особено во фазата на транзиција.

Претставниците на ЕЦБ се обединети и околу идејата за толерирање на некои флуктуации на краткорочната каматна стапка на еврото (ESTR), репер на меѓубанкарскиот пазар, околу онаа на депозитите.

Тие очекуваат да ја објават оваа нова рамка, позната на пазарниот јазик како „поддршка управувана од побарувачката“, следниот месец, потенцијално уште на состанокот на централниот кредитор на 13 март.

Засега не се предвидуваат промени кај задолжителните минимални резерви на банките кои остануваат 1% од депозитите на клиентите.

Изворите на „Reuters“ нагласија дека сè уште има дебата за тоа колкаво треба да биде портфолиото на обврзници на ЕЦБ и дали тоа треба да се состои првенствено од краткорочни хартии од вредност или и од подолгорочни.

Сепак, оваа дискусија засега е прилично теоретска. ЕЦБ сè уште поседува обврзници во вредност од околу 4,7 трилиони евра, што значи дека банкарскиот сектор како целина ќе има повеќе резерви отколку што му треба до 2029-та година, според проценките на самата ЕЦБ. Ова е резултат на последователните програми за купување обврзници преку кои ЕЦБ масовно го зголеми износот на резервите во банкарскиот систем за да се бори против ниската инфлација и финансиското влијание на пандемијата.

Претседателката на ЕЦБ, Кристин Лагард, претходно овој месец изјави дека централната банка ќе продолжи да има „комбинација од портфолио на обврзници, но и кредитни операции со различни рокови“ на својот биланс. Внатрешен документ покажа дека ЕЦБ би можела да ги преполови резервите на обврзници до средината на 2026-та година, но потоа ќе треба да продолжи со купувањето за да го поддржи кредитирањето на комерцијалните банки и економијата.

Каматната стапка на ЕЦБ на банкарските депозити моментално е на рекордно високо ниво, а банкарите навестија дека очекуваат да почнат да ја намалуваат подоцна оваа година.