Унијата мора да го искористи договорот за инвестиции со Пекинг како оружје, бидејќи Кина ќе изгуби повеќе ако договорот не успее.

Има нешто повеќе и повеќе ритуално во геополитичката конфронтација помеѓу Западот и Кина. Американците и Европејците мавтаат со прстите кон Пекинг за кршење на човековите права во Ксинџијанг, демократија во Хонг Конг, мир во Тајванскиот теснец и така натаму. Кинезите им порачуваат на западниците да се откажат од работата и да престанат да бидат лицемерни, напиша Адреас Клут за Блумберг.

И така оди, око за око. Секогаш кога кинеските дипломати ќе се чувствуваат навредени, тие се однесуваат како „осамени волци“ за кои мислат дека сака да биде претседателот Си Џинпинг. Терминот доаѓа од два акциони филма за Кинези кои клоцаат магариња. Пораката на Пекинг е: Вие веќе не можете да се мешате кај нас.
Пример: Меѓусебни санкции од март. Волејниот удар на Западот беше воведување санкции од страна на Европската унија врз четворица кинески државјани и едно правно лице за патувања и други ограничувања. Американците, Канаѓаните и Британците наметнаа слични мерки. Без око да трепне, Кинезите одговорија со уште поостри санкции, влијаејќи на неколку тинк-тенкови, научници, па дури и членови на Европскиот парламент.

Целта на Кинезите во ваквите конфликти е да покажат дека секогаш се подготвени да ескалираат – побрзо и пожестоко од Западот. Во меѓувреме, Северноамериканците и Европејците знаат дека санкциите се нешто повеќе од симболичен гест, но тие сметаат дека тоа е подобро отколку да нема реакција.

Сепак, постои уште една лост што ЕУ може да ја искористи против Кина: Сеопфатниот договор за инвестиции (КАИ) меѓу двете сили. Договорен во декември, договорот сè уште не е ратификуван од Европскиот парламент, врз кој Кина штотуку воведе санкции. ЕП мора да го третира договорот како заложник.

Отсекогаш сум бил против КАИ. Почувствував дека германската канцеларка Ангела Меркел, која стоеше цврсто зад договорот по повеќе години застој во преговорите, всушност го срами Џо Бајден, исто како што се подготвуваше за претседателство во кое сакаше да ги воскресне западните сојузи, не само преку здружена опозиција до Кина.

Дали вреди да се ратификува КАИ само врз основа на неговата комерцијална логика? Тешко е да се каже.

Договорот има за цел да создаде еднакви услови за кинески и европски компании кои прават деловни активности едни со други. И Кина навистина отстапи повеќе од ЕУ. Но, тоа е затоа што европската економија веќе беше доста отворена за Кинезите, додека Пекинг дрско ги попречуваше западните компании во Кина.

КАИ се осврнува на некои од овие прашања. Во неколку сектори, ги забранува постојните барања на Пекинг западните компании во Кина да формираат заеднички вложувања со локални компании, аранжмани што Кинезите често ги користат за разбивање на технологијата и трговските тајни. Пекинг исто така ќе ги укине ограничувањата на капацитетот за странските производители на електрични автомобили и некои други стоки. Во другите контроверзни области, ветувањата на Кина се понејасни, особено во однос на субвенциите за националните шампиони.

Најслабиот дел од договорот е нејасната определба на Кина да премине – можеби еден ден – кон ратификување на конвенциите на МОТ за забрана на присилна работа. Зошто не само ратификување? Ова е Ксинџијанг, каде Пекинг брутално го потиснува големото и претежно муслиманско население Ујгури. Извртувањето на Кина по ова прашање го попречи договорот за многу европратеници дури и пред најновите санкции.

Како и секогаш, проблемот во ЕУ е што земјите-членки имаат различни интереси. Германија е особено загрижена за своите деловни и трговски односи – пет години по ред, Кина е нејзин најголем трговски партнер пред Соединетите држави (иако Америка сè уште е најголем купувач на извоз во Германија).

Меркел рече дека сака да избегне избор меѓу САД и Кина, така што светот не се враќа во крутите блокови што постоеја за време на Студената војна. Во овој поглед, нејзините цели се поклопуваат со оние на Кси Џинпинг. Неговата пак цел е да спречи обединување на САД и ЕУ против Кина. Така, тој направи неколку отстапки за да добие договор за инвестиции, што го смета за поттик за други договори. Но, оваа геополитичка мотивација значи и дека Кина ќе изгуби повеќе од ЕУ доколку не успее договорот – асиметрија што Европа може да ја искористи.

Германија и остатокот од Европа мора да запомнат што е во прашање: конфликт помеѓу вредносните системи што се спротивставуваат на западните поими за владеење на правото и отворените општества (колку и да изгледаат несовршени во пракса) против кинескиот модел на отворена автократија. Европа не може да се преправа дека останува неутрална во ова спротивставување. Добар начин да му се објасни ова на Пекинг е ЕУ да побара прекин за инвестицискиот договор.