Источноевропските централни банки купуваат масовно злато, според Светскиот совет за злато. Пред неколку месеци, шефот на чешката централна банка, Алес Михл, одлета во Лондон за да ги прегледа купиштата златни шипки складирани во бетонскиот трезор на Банката на Англија под улицата Треднидл. Мисијата на Михл беше да го провери благородниот метал што и припаѓа на Народната банка на Чешката Република – дел од наведената амбиција на шефот да ги удвои златните резерви на земјата на 100 тони во следните три години. Откако тој ја презеде институцијата во 2022 година, тие скокнаа петкратно во спроведувањето на нивните планови за диверзификација на резервите на банката.
Мораме да го намалиме двоумењето“, посочува Михал. И додава дека „за таа цел е потребно средство со нулта корелација со акциите, а ова средство е злато“.
Чешкиот банкар не е единствениот кој ги забрза набавките на жолтиот метал. Неговите колеги од Варшава до Белград активно се приклучија на златната треска како начин да се диверзифицираат инвестициите и да се обложуваат на идни зголемувања на цената на скапоцената роба. Што ја прави Источна Европа еден од најголемите купувачи на метал, со активна поддршка на златниот бум.
Централните банки ширум светот го надополнуваат својот златен арсенал како заштита од надворешни шокови, како што се претстојните трговски војни на американскиот претседател Доналд Трамп и геополитичките тензии во Украина и на Блискиот Исток. Меѓутоа, источноевропските монетарни власти се особено ревносни во зголемувањето на златните резерви.
Колегата на Михл во Варшава напиша сценарио за филм посветен на историјата на полското злато. И српските монетарни власти ги донесоа своите златни шипки од странство дома во Белград за да ги чуваат на побезбедно место и да ги намалат трошоците за складирање. Потрагата по безбедност е моќен мотив во регионот опустошен од војни во минатото и моментално се граничи со најсмртоносниот воен конфликт од Втората светска војна.
Полска, која граничи со Украина и е силен поддржувач на Украина во војната со Русија, беше најголемиот купувач на злато во вториот квартал, покажуваат најновите податоци на Светскиот совет за злато. Претседателот на полската централна банка, Адам Глапински, е убеден дека златните и девизните резерви се исклучително важни за заштита на економијата од катастрофални настани. Таа ги зголеми залихите на злато на институцијата на приближно 420 тони заклучно со септември – речиси 50% од златните резерви на Индија или Јапонија.
„Влегуваме во елитниот клуб на најголемите сопственици на злато“, се пофали Глапински за време на прес-конференцијата во октомври и ги потврди плановите да го подигне уделот на жолтиот метал во сите резерви на 20%.
Перспективен кандидат за членство во клубот на златната елита се и Чесите. Централната банка во Прага е горда на своите 150 милијарди златни прачки. САД долари – речиси половина од БДП на земјата – еден од најголемите акции во светот. Михл, чија борба за диверзификација вклучува и купување на американски хартии од вредност, исто така привлече критики за зделките за злато кои достигнаа пазарен рекорд оваа година. Сепак, монетарните власти приговараат со образложение дека долгорочните набавки се постепено и го намалуваат влијанието на флуктуациите на цените.
Во услови на бурни геополитички настани, трговијата со злато е добар залог за монетарните стратези. Групацијата Голдман Сакс го вклучи металот меѓу најважните трговски операции за стоки во наредната година, очекувајќи цените да продолжат да растат за време на претседателствувањето на Трамп и да достигнат 3.000. САД долари за троја унца до декември 2025 година.
„Геополитичката фрагментација е поволна за златото, а дополнителен стимул ќе биде постепеното намалување на вредноста на американскиот долар“, посочува во својата анализа банката Ј.Сафра Сарасин.
За источноевропските лидери, благородниот метал е безбедно засолниште и атрактивна политичка позиција во потрагата по рамнотежа меѓу Западот, Русија и Кина.
Унгарската централна банка ги зголеми златните резерви за повеќе од 10 отсто – до 110 тони од почетокот на 2024 година. Унгарскиот премиер Виктор Орбан е најголемиот престапник на дисциплината во Европската унија со неговите врски со Кремљ и Трамп. Централната банка во Будимпешта го дефинира металот како безбедно засолниште, но тој исто така игра суштинска улога во историскиот идентитет на земјата.
Во музејот на пари, кој се наоѓа во една од палатите на унгарската народна банка, има парна локомотива направена од жолта шипица. Скулптурата наречена „Громот“ го прикажува персоналот на централната банка како бега од советската армија на крајот на Втората светска војна во воз натоварен со златни резерви за да ги спречи да паднат во раце на странци.
Србија, со која претседателот Александар Вучиќ владее со цврста рака, како Орбан, ги однесе дома во 2021 година златните резерви складирани во странство. И оваа година Вучиќ вети дека ќе купи златни шипки со „секој готовински вишок“ оставен во државната каса, „за да има сигурност во тешки времиња“.
Гувернерката на српската централна банка, Јоргованка Табаковиќ, тројно ги зголеми златните резерви на институцијата на 48 тони откако го презеде кормилото во 2012 година. Ова акумулирање на благородниот метал тесно се усогласува со Вучиќ, кој обезбедува „стратешки насоки, знаење за глобалните геополитички односи и информации“ за поддршка на купувањето злато.
Златото ја зголемува својата вредност и важност во време на турбуленции во светот, особено за време на геополитички конфликти и периоди на висока инфлација“, истакнува Табаковиќ. И додава дека, „за жал, последниве години и двата фактори се присутни“.