Официјален Пекинг вешто ја користи својата силна преговарачка позиција со земјите во развој.
Во последните дваесет години Кина позајмуваше сè поголеми суми на земјите во развој ширум светот. Во фокусот на Пекинг се земјите на „Новиот пат на свилата“, односно во рамките на иницијативата „Појас и пат“. Инфраструктурниот проект ја поврзува Кина со над 60 земји во Азија, Европа и Африка. Кина финансира мрежа на нови пристаништа, железници, патишта и индустриски паркови.
„Со иницијативата„ Појас и пат “, Кина стана најголем доверител на земјите во развој“, рече Кристоф Требеш од германскиот институт за светска економија (IfW) во Кил. Тој и другите истражувачи ги анализирале условите за кредит во кинеските банки за развој.
„Кинеските државни банки дејствуваат кон земјите во развој како високо упатени заемодаватели кои ја користат својата моќ за преговарање во своја полза“, рече Требес во соопштението објавено од Институтот.
Инаку, договорите за кредит со други земји се обично во голема тајност. Институтот за светска економија во Кил, во соработка со повеќе американски истражувачки институции, успеа да добие увид во сто тајни договори за кредити што Кина ги склучи со 24 земји во развој. Вкупната вредност на договорите е 36,6 милијарди долари.
„Невообичаено далекусежни клаузули за доверливост“
Истражувачите ги споредиле договорите со 142 јавно достапни договори за кредити. Споредбата покажа дека Кинезите имаат „невообичаено далекусежни клаузули за доверливост“. Понекогаш самото постоење на кредитот беше тајно. Исто така, се забележува дека со текот на времето, договорите имаа сè порестриктивни клаузули за доверливост. Од 2014 година, таквата клаузула е вклучена во секој договор.
Истражувачите ја критикуваат оваа практика, бидејќи за даночните обврзници кои отплаќаат заеми, долгот и условите се целосно нетранспарентни. Покрај тоа, другите потенцијални заемодаватели не можат со сигурност да ја проценат кредитната способност на една земја.
Експертите исто така тврдат дека договорите им даваат предност на кинеските државни банки во однос на другите потенцијални финансиери. Во повеќето случаи, на должниците не им е дозволено да ги презакажуваат долговите со други банки. Затоа, Кина има многу простор за маневар, таа може „да го раскине договорот за заем или да ја забрза отплатата на заемот, доколку не се согласува со политиката на земјата на должникот“, на пример, ако се прекинат дипломатските односи.
Многу од овие договори содржат клаузула за неможноста за сервисирањето на долговите кон Кина во Парискиот клуб – неформална група од 19-те најбогати земји во светот и Русија, која развива планови за преструктуирање, олеснување и отпис на долговите кон задолжените земји и нивните доверители.
Дискусија за стапицата за долгови
Тим истражувачи добија пристап преку владини страници на земјите кои користат кинески кредити. Откриено е дека условите за кредит за земјите кои се во тешка финансиска состојба поради пандемиската криза го отежнуваат „ставањето под контрола на нивната должничка состојба“.
Економските експерти специјализирани за Азија одамна предупредуваат дека Кина се обидува да ги вовлече земјите во развој и новите индустриски развиени земји во стапица од кредити – да развие силна зависност кон Пекинг за кредити за да може полесно да се пристапи до големи проекти како пристаништа и патишта.
Но, оваа теза не е поддржана од сите истражувачи. Дебора Браутигем, една од водечките експерти за односи меѓу Кина и Африка, која работи на Универзитетот Џон Хопкинс, ја нарекува тезата за стапицата за долгови „мит“. Нејзините резултати од истражувањето покажуваат дека кинеските банки се подготвени да ги одложуваат постојните заеми. Исто така, Пекинг никогаш не го конфискувал имотот на ниедна земја, како што често се тврди, пишува научникот во написот за списанието „Атлантик“.