Враќањето на новоизбраниот претседател Доналд Трамп во Белата куќа веќе навести можност за големи промени во работата на Американската Централна Банка (ФЕД).

Меѓутоа, не се поставува прашањето само како ќе функционира под раководство на Трамп, туку дали воопшто ќе продолжи да работи, пишува CNN.

Илон Маск, клучната фигура на Трамп од која се очекува да има значително влијание во обликувањето на неговите политики, сподели на Платформата Х објава на републиканскиот сенатор Мајк Ли од Јута, кој повикува на укинување на Американската Централна Банка и додаде емотикон „100“.

„Извршната власт треба да биде под раководство на претседателот“, рече Ли во објавата на X неколку часа откако претседателот на ФЕД Џером Пауел им рече на новинарите дека нема да поднесе оставка доколку Трамп го побара тоа од него.

„ФЕД е еден од многуте примери за нашето отстапување од Уставот во овој поглед“, додаде Ли. „Друга причина зошто треба да има #EndTheFed“, заклучи тој.

Повиците за укинување на ФЕД не се нови

„Политиката треба да се смета за официјална само ако доаѓа директно од претседателот Трамп“, рече портпаролката на кампањата на Трамп, Керолин Левит, на прашањето за ставот на Трамп по ова прашање.

Повиците за укинување на ФЕД не се нови. Поранешниот конгресмен Рон Пол, кој се кандидираше за претседател еднаш како либерал и двапати како републиканец, објави книга во 2009 година со наслов „Крај на ФЕД“.

Во јуни, републиканецот Томас Меси од Кентаки и сенаторот Ли воведоа сметки со цел укинување на Американската Централна Банка и пренесување на нејзините одговорности на Министерството за финансии.

Но, досега Трамп јавно не го поддржа укинувањето на ФЕД. На предизборните митинзи, сепак, тој се залагаше за промена на правилата на Американската Централна Банка, на незадоволство на многу економисти.

Се доведува во прашање независноста на ФЕД за политиката

„Американскиот народ со големо мнозинство го реизбра претседателот Трамп, давајќи му мандат да ги исполни ветувањата што ги даде за време на кампањата. Тој ќе ги исполни“, рече Левит во изјавата испратена до Си-Ен-Ен.

Тие ветувања вклучуваат драстично намалување на каматните стапки, што Трамп вети дека ќе го направи доколку биде избран на годишната конференција на Националната асоцијација на црни новинари во август. Сепак, претседателите немаат директно влијание врз каматните стапки што граѓаните ги плаќаат за да позајмуваат пари.

Повеќе од 70 години, Централната банка има задача да ги одржува каматните стапки на ниво кое е во согласност со мандатот на Конгресот за стабилност на цените и максимална вработеност. За тоа време, Конгресот, исто така, ја увери ФЕД дека нема да има политичко мешање.

Ова им овозможи на функционерите на ФЕД да донесуваат одлуки за каматните стапки кои можеби не се популарни, но може да и помогнат на економијата на земјата на долг рок.

На пример, централните банкари се спротивставија на повиците за намалување на каматните стапки со тоа што избраа да ги задржат на нивните највисоки нивоа во последните две децении за да се спречи постојаната инфлација. Дури пред два месеци тие конечно ги намалија стапките откако инфлацијата се приближи до целта на ФЕД од 2%.

За време на кампањата, Трамп предложи да се бара од претставниците на ФЕД да се консултираат со него за одлуките за каматните стапки. Тоа би можело да изврши притисок врз претставниците на ФЕД да ги задржат каматните стапки пониски за да се исполнат желбите на Трамп, што би можело повторно да ја поттикне инфлацијата.

Може ли Трамп да го замени шефот на ФЕД?

За време на неговиот прв мандат, Трамп, исто така, се закани дека ќе го отпушти или деградира претседателот на ФЕД, Џером Пауел, кого во неколку наврати го обвини за поставување на превисоки каматни стапки.

Не е јасно дали Трамп има законско право сам да ја прекине независноста на ФЕД или да отстрани назначен функционер на ФЕД пред истекот на неговиот мандат.

Пауел, кој и самиот е адвокат, јасно го кажа своето мислење на новинарско прашање на минатонеделната прес-конференција по дводневниот состанок на ФЕД за монетарната политика. „Според Закон не е дозволено“, одговори кратко.

Имено, шефот на американската централна банка може да биде сменет само „од оправдани причини“, како што стои во законот за Федерални резерви (ФЕД).

Точното толкување на она што би претставувало оправдана причина за смена не е прецизно дефинирано, но може да се претпостави дека тоа би барало многу повеќе од само политички разлики со претседателот.

ФЕД одби да коментира за ова прашање.

Тестирање на границите на ФЕД

Ако има вистинско време Трамп да ја тестира способноста на Банката на федерални резерви да го задржи статус кво, веројатно би била 2025 година. Иако односот на силите во Претставничкиот дом сè уште не е утврден, републиканците имаат мнозинска контрола над Сенатот. Исто така, шест од деветте судии на Врховниот суд беа назначени од републикански претседатели, од кои половина беа назначени од Трамп за време на неговиот прв мандат.

Но, секој што сака да ја оспори Банката на федерални резерви пред највисокиот суд на нацијата не треба да биде уверен во победата. Пресудата на Врховниот суд оваа година пресуди дека Бирото за финансиска заштита на потрошувачите може да продолжи да работи во сегашната форма и покрај тврдењата на многу републиканци дека неговата структура е неуставна.

Минатиот месец, судот, исто така, одби да ја разгледа жалбата со која се закануваше укинување на независната Комисија за безбедност на потрошувачки производи. Како и функционерите кои седат во одборот на директори на Банката на федерални резерви, членовите на одборот на Комисијата за безбедност на потрошувачки производи може да бидат сменети од претседателот само поради добра причина.