Глобалната корпоративна даночна реформа која стапи на сила оваа година не беше ништо помалку од чудо. Пред помалку од една деценија, малкумина би помислиле дека е реално дека повеќето земји во светот некогаш би се согласиле да ги затворат дупките од корпоративниот данок, да воведат глобална минимална стапка и да одлучат како да ги распределат дополнителните приходи од повеќе од 200 милијарди долари годишно меѓу вас.

„А сепак успеавме. Некои делови од глобалната корпоративна даночна реформа допрва треба да се ратификуваат, но минималното ниво веќе широко се применува. И откако едно чудо стана возможно, зошто да не и друго? Така треба да гледаме на неодамнешната врева поради нешто слично: меѓународните напори за реконструкција на неисправниот систем на оданочување на супербогатите“, пишува европскиот економски коментатор на „Financial Times“, Мартин Сандбу.

Во февруари, економистот Габриел Зукман, критичар на сите богати даночни оптимизатори, им претстави на министрите за финансии на Г-20 предлог за глобален данок на милијардерите на барање на Бразил. Земјата, која моментално го држи ротирачкото столче на групата, сака да премине во следната фаза од глобалната даночна агенда што би можело да биде затворање на дупките што им овозможуваат на најбогатите луѓе во светот да плаќаат многу малку данок.

Тоа беше првпат прашањето да се покрене на состанокот на Г-20, при што „повеќето министри кои зборуваа во Сао Паоло го пофалија Бразил што го покрена“, вели Зукман. Тој забележува дека богатството на супербогатите растело за 7-8 проценти годишно во последните децении, во реални услови во споредба со стапката на раст од 2-3 проценти за просечното богатство.

Зикман предлага годишен данок на богатство од 2 отсто за милијардери во светот од околу 3.000 долари. Ова не е чист данок на богатство, туку хибриден данок (вклучувајќи го и данокот на доход) заснован на идејата дека на ултра богатите им е лесно да ги извадат своите приходи од која било оданочена категорија (со складирање на добивката во холдинг компании, на пример).

Целта е да се надминат правните структури кои им овозможуваат на ултра богатите да го минимизираат оданочливиот приход според различните национални даночни кодови, наведувајќи дека тие не смеат да резултираат со оданочување на помалку од 2 отсто од нивната нето вредност. Сите фактички платени даноци на доход и богатство ќе бидат одбиени. Ова сепак ќе ја задржи финансиската дистанца меѓу милијардерите и нас останатите.

Можеби звучи утописки – неверојатно сложено и политички мртвородено. Но, така првично звучеше глобалната корпоративна даночна реформа, чии технички предизвици беа надминати и чија политика постигна изненадувачки и позитивни кривини. Запомнете дека политичката работа беше направена заеднички меѓу Франција и САД, предводени од Доналд Трамп, секако еден од нивните најмалку меѓународни претседатели во историјата.

Веќе има забележителни примери на политичка поддршка. Францускиот министер за финансии ја поддржа идејата и на Г-20 и на европско ниво. Зад неа застанаа министри не само од Бразил, туку и од Јужна Африка, Шпанија и Германија. Што е со САД? Зукман истакнува дека најновиот буџет на Џо Бајден вклучува данок за милијардер кој е „многу сличен по дух“ на неговиот сопствен предлог.

„Разговорите што ги имав ме убедуваат дека втората администрација на Бајден би сакала да се надоврзе на неговите извонредни достигнувања во инфраструктурата и индустриската политика, а тоа е секако атрактивен начин да се финансира“, пишува авторот.

Ова уште повеќе важи за Европа. Главниот политички економски предизвик на ЕУ во финансиската сфера е како да се усогласи согледаната потреба за многу повеќе инвестиции во одбраната, инфраструктурата и зелената индустрија со строгите национални фискални правила и отпорот на задолжување од Унијата како единствен ентитет. Но, сигурно ќе биде тешко да се одолее на координираниот данок, а со тоа и доказ за пренос на богатство во блок каде што правото на слободно движење е загарантирано со договор.

Зукман и неговите соработници проценуваат во нивниот последен извештај за даночно затајување дека нивниот предлог ќе собере околу 40 милијарди евра годишно низ цела Европа. Сумата за ЕУ ​​е помала, но би покривала речиси четвртина од нејзините буџетски трошоци во 2024-та година. И тоа е само од милијардерите. Фискално притиснати политичари веројатно нема да поштедат поединци со стотици или дури десетици милиони.

Во ретроспектива, „смената на профитот“ што овозможи масовно избегнување даноци од страна на мултинационалните компании беше осудена на неуспех од две причини: екстремниот притисок врз јавните буџети по глобалната финансиска криза и незадоволството на јавноста што корпорациите не го плаќаа својот фер дел. Двата услови се присутни денес во однос на ултра богатите поединци. Глобалниот данок на богатство може да стане реалност порано отколку што мислите, заклучува Сандбу.