Војната тежи на секоја економија – војниците чинат многу и не произведуваат производ

Пред Русија да ја нападне Украина во февруари 2022 година, руската економија не беше пример за паметен и одржлив развој, објави Дојче веле. Но, уживаше во стабилност – поради извозот на суровини. Пред почетокот на војната доларот вредеше 78 рубљи, а сега се менува за 106. Девалвацијата на националната валута е само еден од многуте знаци дека земјата трпи од сопствената агресија, пишува АРД.

Се верува дека причина за падот на рубљата се новите санкции воведени од САД. На последната голема руска банка – Газпромбанк – повеќе не и е дозволено да врши меѓународни активности. Ова уште повеќе ќе го отежне влезот на парите од легалниот руски извоз во Русија. А скриените трансакции кои ги заобиколуваат санкциите ќе станат уште покомплицирани, штом ќе се прекинат начините за трансфер на парите, објаснува германското издание.

Намалување на приходите од бизнисот со нафта и гас

Со децении, Русија не успеа да развие конкурентна индустрија, ефикасни услуги или извозно ориентирано земјоделство. Потрошувачката на државата и граѓаните се финансираше со извоз на нафта, гас и други суровини. Беа дури и акумулирани значителни резерви. Сепак, тие се при крај, изјави за АРД Ролф Лангхамер од Институтот за светска економија во Кил.

Поради западното нафтено ембарго воведено како резултат на руската агресија врз Украина, Русија сега е во лоша позиција – мора да продава нафта на Кина и Индија по ниски цени. Паричните текови веќе не течат“, вели германскиот економист. Ако во 2022 година можеше да се постигне цена од 80 американски долари за барел, во 2023 година приходите изнесуваат само 63,40 американски долари за барел, потсетуваат германските јавни правни медиуми.

Огромни трошоци за војската

Во исто време растат потребите на одбранбената индустрија и војската. Воениот сектор тежи на секоја економија: војниците чинат многу и не произведуваат производ. За време на војна, луѓето се убиени или повредени, а скапата одбранбена опрема едноставно се уништува.

Ниту една земја во војна не објавува податоци за својата војска. Пред една година, британскиот професор Џулијан Купер ја анализираше руската армија – во студија за водечкиот светски воен истражувачки институт SIPRI во Стокхолм. Според него, 21 отсто од рускиот државен буџет се троши на вооружување. За годинава се планира овие трошоци дури да се зголемат на 29 проценти.

Нема доволно работна сила

Во слабо автоматизираната економија на земјата, потребни се многу работници. И Русија страда од драстично стареење на населението – сè помалку луѓе се работоспособни. Официјалната статистика „Русија 2024“ покажува дека оваа година потенцијалната работна сила се зголемила за 1,3 милиони луѓе со продолжување на службата за социјално осигурување за една година. Во Русија практично има целосна вработеност – според „Русија 2024“ невработеноста е 3,2 отсто.

Сепак, најновите статистики на БРИКС покажуваат дека вработеноста се зголемува само во услужниот сектор, во кој спаѓа и војската. Од почетокот на војната против Украина, вработеноста во Русија е зголемена за 2,2 милиони луѓе. Можеби не се сите војници – но тоа го покажува обемот на оружјето. Потребите за работна сила на војската се на сметка на производството, особено затоа што војската плаќа високи плати. Вработувањето во индустријата е во застој, забележува АРД.

Инфлацијата најверојатно ќе продолжи да расте

И покрај недостигот на работна сила, Русија се чини дека успева да го зголеми производството, според статистичките податоци. Иако извозот е намален, производството на цивилни производи е зголемено. Сепак, најголем раст постигнуваат производителите на машини за обработка на метал, на кои се потпира одбранбената индустрија – плус 40,6 отсто во 2023 година. Русија наликува на воена економија која се обидува да го зачува цивилниот сектор, истакнува АРД.

Високите плати во одбранбената индустрија ги зголемуваат приходите. Но, недостига понуда – поради отсуството на увоз и ограниченото домашно цивилно производство. Сепак, вака растат цените. Руската централна банка се надева дека оваа година ќе успее да ја ограничи инфлацијата на максимум 8,5 отсто. Анкетите покажуваат дека населението ја перципира инфлацијата многу повисока, а анкетите меѓу компаниите се уште поважни – тие очекуваат инфлација од 26 проценти следниот квартал. Ова пак ќе доведе до повисоки продажни цени.

Дилемата за интерес

За да ја разлади економијата и да ја намали енормно зголемената понуда на пари, Централната банка ги зголеми каматните стапки. Примарната стапка е 21 процент и се очекува дополнително да се зголемува. Тоа значи дека граѓаните треба да плаќаат просечна камата од 26,5 за краткорочни кредити. За долгорочните кредити каматната стапка и натаму е 18,6 отсто.

Иако одбранбените индустрии се субвенционирани, високите каматни стапки ги обесхрабруваат инвестициите во цивилните индустрии. Затоа, Рускиот сојуз на индустријалци и претприемачи ја повика владата да изврши притисок врз сè уште независната Централна банка да ги намали каматните стапки.

Александра Прокопенко од Берлинскиот Карнеги центар за Русија и Евроазија го забележува следново: „Примерот на Турција покажува дека политичкиот притисок врз централните банки може да доведе до огромни економски нарушувања. Со политички наметната ниска основна каматна стапка, инфлацијата расте неконтролирано“, предупредува таа.